สัญญาเช่า “ฮ่องกง” ระหว่างสหราชอาณาจักรและจีน
“ฮ่องกง” เป็นดินแดนการค้าที่สำคัญแห่งหนึ่งของโลก หากแต่ก็มีประวัติความเป็นมาที่ค่อนข้างยุ่งยากซับซ้อนเช่นกัน
ฮ่องกง ได้ถูกรวมเป็นส่วนหนึ่งของจีนเมื่อราว 243 ปีก่อนคริสตกาล ในช่วงเวลาของยุครณรัฐและรัฐฉินเริ่มจะเบ่งบานอำนาจ
ฮ่องกงอยู่ภายใต้อำนาจของจีนมาอีกนานถึง 2,000 ปี จนในปีค.ศ.1842 (พ.ศ.2385) จึงตกอยู่ใต้อำนาจของสหราชอาณาจักร
ต้องย้อนไปกล่าวถึงที่มาที่ไปของการที่ฮ่องกงตกเป็นของสหราชอาณาจักรก่อน ซึ่งก็คือเหตุการณ์ “สงครามฝิ่น”
เรื่องของสงครามฝิ่นนี้ผมเคยเขียนเป็นบทความไว้แล้ว แต่ก็ขอเล่าอย่างย่อๆ ว่าเกิดจากความต้องการชาในอังกฤษ ทำให้อังกฤษต้องนำเข้าชาจากจีนเป็นจำนวนมาก จึงต้องนำเงินและทองคำมาซื้อชาจากจีน อังกฤษจึงต้องการจะประหยัด ด้วยการส่งออกฝิ่นไปจีนเพื่อแลกกับชา
แต่ทางการจีนก็รู้ถึงผลเสียของฝิ่น จึงสั่งแบนฝิ่น และได้ทำการทำลายฝิ่นของพ่อค้าอังกฤษเป็นจำนวนมาก ทำให้อังกฤษโมโห และประกาศสงคราม กลายเป็นสงครามฝิ่น
สงครามฝิ่นจบลงด้วยความพ่ายแพ้ของจีนในปีค.ศ.1842 (พ.ศ.2385) ซึ่งจีนต้องยอมยกฮ่องกงให้เป็นของสหราชอาณาจักร และนับแต่นั้น ฮ่องกงก็อยู่ใต้การปกครองของอังกฤษ
หากแต่ความพ่ายแพ้ในครั้งแรกก็ไม่ได้ทำให้ความบาดหมางระหว่างจีนและอังกฤษหายไป ยังคงมีความขัดแย้งต่างๆ ตามมาจนเกิดเป็นสงครามฝิ่นครั้งที่ 2
ความขัดแย้งนี้จบลงด้วยการที่ทั้งสองฝ่ายทำอนุสัญญาปักกิ่ง โดยอังกฤษได้ครอบครองทางเหนือของเกาลูนและดินแดนใกล้เคียง
ในช่วงศตวรรษที่ 19 อังกฤษเริ่มเป็นห่วงฮ่องกงซึ่งอยู่ใต้อำนาจของตน
ฮ่องกงนั้นตั้งอยู่อย่างโดดเดี่ยวท่ามกลางดินแดนใต้การปกครองของจีน
ในปีค.ศ.1898 (พ.ศ.2441) อังกฤษจึงตกลงทำสัญญา เช่าดินแดนบางส่วนของจีน ส่วนฮ่องกงนั้น อังกฤษได้มาจากการชนะสงครามอยู่แล้ว บริเวณที่เช่า คือดินแดนส่วนอื่น หากแต่เรียกรวมๆ ว่าฮ่องกง โดยจีนได้ต่อรอง และอังกฤษก็ได้ตกลงกัน ให้สัญญาเช่านี้มีอายุ 99 ปี
ในช่วงศตวรรษที่ 20 อังกฤษเริ่มพิจารณาจะยกเลิกสัญญาเช่า เนื่องจากพิจารณาแล้วว่าฮ่องกงไม่ได้มีความสำคัญอะไรต่ออังกฤษอีกแล้ว
แต่ในปีค.ศ.1941 (พ.ศ.2484) ญี่ปุ่นได้รุกรานฮ่องกง สหรัฐอเมริกาจึงกดดันให้อังกฤษยกฮ่องกงให้แก่จีน เพื่อเป็นสิทธิประโยชน์ที่จีนช่วยสนับสนุนในการสงคราม หากแต่อังกฤษก็ปฏิเสธ
ฮ่องกงยังเป็นของอังกฤษเรื่อยมา จนในปีค.ศ.1984 (พ.ศ.2527) อังกฤษจึงได้ยอมทำสัญญา คืนฮ่องกงและดินแดนอื่นๆ ให้จีนเมื่ออายุของสัญญาหมดลง
ภายหลังทำสัญญา อังกฤษก็เริ่มจะเผยแพร่ประชาธิปไตยในฮ่องกงให้เป็นวงกว้าง และก็ได้เกิดรัฐบาลประชาธิปไตยคณะแรกในยุค 80 (พ.ศ.2523-2532)
ฮ่องกงนั้นเติบโต มั่งคั่งขึ้นเรื่อยๆ และก็ยังคงมีความขัดแย้งกับจีนอยู่เรื่อยมา ซึ่งอาจจะเป็นผลจากการที่ฮ่องกงถูกปกครองโดยอังกฤษเป็นเวลานาน
ค.ศ.1997 (พ.ศ.2540) สัญญาเช่าได้จบลง และจีนก็ได้ฮ่องกงกลับคืนสู่อ้อมอก หากแต่ความพยายามที่จะเข้าปกครอง จัดตั้งระบบการปกครองในฮ่องกงก็ได้สร้างความขัดแย้งระหว่างฮ่องกงกับจีน
คนฮ่องกงหลายคน โดยเฉพาะวัยกลางคนและคนรุ่นใหม่ ต่างไม่คิดว่าตนเป็นคนจีน และมีมารยาท ลักษณะนิสัยค่อนไปทางตะวันตก อาจจะเพราะถูกปกครองด้วยอังกฤษเป็นเวลานาน ซึ่งอาจจะเป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้ฮ่องกงและจีนมีความขัดแย้งกัน
ผมเองก็มีเพื่อนเป็นคนฮ่องกง เคยถามเขาว่าคิดยังไงกับจีน คำตอบที่เพื่อนผมตอบคือ (ไม่ได้ดูถูกจีนนะครับ แต่เล่าจากที่เคยคุยกับคนฮ่องกงให้ฟัง)
“Don’t call me Chinese, we’re much more civilized and we’re rather be ruled by Britain than China (อย่าเรียกผมว่าเป็นคนจีน พวกเราเจริญกว่าและยอมที่จะถูกอังกฤษปกครอง ดีกว่าให้จีนมาปกครอง)”
นับเป็นความขัดแย้งที่ยากจะคลี่คลาย
References :
Kapook Creator เป็นเนื้อหาที่นำเสนอโดยผู้สร้างสรรค์ที่เข้าร่วมโครงการ หากพบเนื้อหาที่ท่านเห็นว่าไม่ถูกต้องตามกติกา สามารถคลิกแจ้งปัญหาได้ที่นี่
