การเลี้ยงลูกแบบญี่ปุ่น แท้จริงแล้วเป็นแบบไหน ?

          หลายคนคงมีอิมเมจเกี่ยวกับ "การเลี้ยงลูกแบบญี่ปุ่น" ว่าพ่อแม่ญี่ปุ่นเน้นเรื่องการฝึกลูกให้มีระเบียบวินัย เคยอ่านบทความเลี้ยงลูกสไตล์ญี่ปุ่นตามเพจหรือเว็บไซต์ของไทย ก็มักจะเขียนไปในแนวทางเดียวกันคือ เด็กญี่ปุ่นได้รับการฝึกระเบียบวินัยตั้งแต่ยังเล็กๆ แต่ส่วนตัวเราคิดว่าไม่ได้มีการฝึกฝนวินัยอะไรเคร่งครัดอย่างที่หลายๆคนเข้าใจกันเลย

          จริงๆแล้วสิ่งที่เด็กญี่ปุ่นได้รับการปลูกฝังจากที่บ้านและโรงเรียนนั้น หลักๆคือเรื่องของ "การไม่ทำให้ผู้อื่นเดือดร้อน" ที่พูดเป็นภาษาญี่ปุ่นว่า「人に迷惑をかけない」หรือ「まわりに迷惑をかけない」

          เรียกว่าเป็นแนวทางของคนญี่ปุ่นทุกๆบ้านเลยก็ว่าได้ ที่มักจะเลี้ยงดูลูกให้เติบโตไปไม่เป็นภาระของสังคม ไม่ทำให้ใครต้องมาลำบากหรือเดือดร้อนจากการกระทำของตนเอง

          เด็กญี่ปุ่นถูกสอนให้นึกถึงผู้อื่นอยู่เสมอ จะทำอะไรให้ดูสถานการณ์รอบข้างด้วย เช่น เล่นชิงช้าอยู่แล้วมีเพื่อนมาต่อคิว ก็จะต้องเปลี่ยนให้เพื่อนเล่นบ้าง ไม่เล่นคนเดียวยาวจนคนอื่นไม่ได้เล่น สิ่งนี้เห็นได้บ่อยๆตามสวนสาธารณะ เมื่อมีเด็กคนอื่นมาต่อคิว พ่อแม่ญี่ปุ่นจะรีบบอกให้ลูกรู้ตัวว่ามีคนมารอเล่น เด็กๆส่วนใหญ่จะรู้หน้าที่ และเคารพกติกาสังคม ลงจากชิงช้าให้เพื่อนเล่นแต่โดยดี อาจมีงอแงบ้างเป็นบางครั้ง บางคน แต่เมื่อพ่อแม่ทำแบบนี้บ่อยๆเข้าลูกก็ชินไปเอง พอเห็นว่ามีคนมาต่อคิว ก็จะรีบสลับให้เพื่อนเล่นทันที โดยไม่ต้องมีใครบอก

          อีกเรื่องที่น่าชื่นชมของเด็กญี่ปุ่น คือการถอดรองเท้าก่อนยืนหรือยกขาขึ้นบนเก้าอี้สาธารณะ เท่าที่สัมผัสมาเรื่องนี้น่าจะฝังอยู่ภายใต้จิตสำนึกของเด็กญี่ปุ่นเลยก็ว่าได้ ไม่ว่าจะเป็นม้านั่งสาธารณะ โซฟาหรือเก้าอี้ตามคาเฟ่, ร้านอาหาร เรามักจะเห็นเด็กๆถอดรองเท้าก่อนเสมอเมื่อต้องยกขาขึ้นวางบนที่นั่ง

          เวลานั่งอยู่บนรถไฟแล้วลูกอยากนั่งคุกเข่า หันไปเกาะหน้าต่างรถไฟ พ่อแม่มักจะให้ลูกถอดรองเท้าก่อน เพื่อไม่ให้รองเท้าไปสัมผัสกับเบาะโดยตรง หรือไปโดนคนที่นั่งอยู่ข้างๆ เพราะถูกปลูกฝังมาแบบนี้ตั้งแต่เล็กๆ พอโตมาสักหน่อยเด็กก็จะถอดรองเท้าเองอัตโนมัติ เหมือนกลายเป็นความเคยชินของเด็กไปเลย

          จริงๆแล้วเด็กญี่ปุ่นคงไม่ได้ทำเพราะถูกฝึกให้มีระเบียบวินัย แต่การวางเท้าบนเก้าอี้ทั้งๆที่ใส่รองเท้าอยู่ ถือเป็นการสร้างความเดือดร้อนให้กับคนที่จะมาใช้เก้าอี้ต่อ คงไม่มีใครอยากนั่งเก้าอี้ที่สกปรกและก็คงไม่มีใครอยากให้เสื้อผ้าตัวเองเลอะดินจากรองเท้าคนอื่น

           ภายใต้การสอนให้เด็กๆมีมารยาท, ตรงต่อเวลา, รักษากฎกติกาสังคม, รู้จักต่อคิว, กินอาหารให้หมดจาน ไม่เลือกกินเฉพาะของที่ชอบ, แยกชนิดของขยะก่อนทิ้ง และทิ้งให้ถูกที่ ล้วนแต่เป็นการปลูกฝังให้เด็กไม่ไปสร้างความเดือดร้อนให้สังคมทั้งนั้น

          ที่ใครหลายๆคนมองว่าเด็กญี่ปุ่นมีระเบียบวินัย หัวใจหลักของคำว่า "ระเบียบวินัย" มันคือการที่ถูกสอนมาว่าต้องไม่สร้างความเดือดร้อนให้กับคนรอบข้างนั่นเอง