หลายคนที่เคยไปเยี่ยมชมวัดพระศรีรัตนศาสดารามหรือวัดพระแก้ว อาจจะเคยสงสัยว่า ทำไมภายในวัดพระแก้วถึงได้มีนครวัดจำลอง ที่ถอดแบบมาจากสิ่งก่อสร้างมหัศจรรย์ของกัมพูชาด้วย ในบทความนี้เราจะมาไขข้อสงสัยนี้กัน
สำหรับนครวัดจำลองในวัดพระแก้วนี้ ถูกสร้างขึ้นในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 โดยรัชกาลที่ 4 มีพระราชดำริว่า ขณะนั้นกัมพูชาหรือเขมรในฐานะประเทศราชของสยาม มีปราสาทหินที่วิจิตรงดงามอยู่หลายแห่ง พระองค์จึงมีพระราชประสงค์ที่จะทำการรื้อถอนปราสาทหินจากเขมรเพื่อมาตั้งอยู่ที่พระนคร (หรือกรุงเทพ)
ด้วยเหตุนี้ พระองค์จึงได้สั่งให้ขุนนางและข้าราชบริพารเดินทางไปที่เขมร เพื่อสำรวจดูว่ามีปราสาทหินแห่งใดบ้าง ที่สามารถทำการรื้อถอนได้ โดยเป้าหมายหลักก็หนีไม่พ้นปราสาทนครวัด
เหล่าขุนนางที่เดินทางสำรวจในเขมรก็ได้กราบทูลต่อรัชกาลที่ 4 ว่า ปราสาทหินหลายแห่งที่สำรวจมานั้น มีขนาดใหญ่เกินที่จะรื้อถอนได้ โดยเฉพาะกับปราสาทนครวัดที่ใหญ่โตจนเกินไป แต่ก็มีปราสาทอยู่บางแหล่ง ที่พอที่จะรื้อถอนและขนย้ายได้ ซึ่งก็คือปราสาทตาพรหมที่อยู่ในเมืองเสียมเรียบ ดังนั้นจึงมีการเกณฑ์ผู้คนจากหัวเมืองเขมรในการรื้อถอนปราสาทตาพรหม ในปี พ.ศ. 2403
แต่ขณะที่ทำการรื้อถอนปราสาทอยู่นั้น ก็ได้มีโจรป่าเขมรราว 300 คน บุกโจมตีและเข่นฆ่าคนที่มารื้อถอนปราสาท ทำให้มีคนบาดเจ็บและล้มตายจำนวนมาก การรื้อถอนปราสาทจึงต้องยุติลง
เหล่าขุนนางเสนาบดีจึงกราบทูลต่อรัชกาลที่ 4 ว่า ปราสาทหินในเขมรนี้ สร้างขึ้นมานานนับร้อยนับพันปี หากพระองค์สั่งให้รื้อถอนปราสาทหินเหล่านี้ อาจจะทำให้เสื่อมเสียพระเกียรติยศของพระองค์ได้
ด้วยเหตุนี้ รัชกาลที่ 4 จึงทรงยุติการรื้อถอนปราสาทหินในเขมร แต่พระองค์ยังทรงต้องการที่จะให้ชาวพระนครได้ชมปราสาทหินเขมร ดังนั้นพระองค์จึงสั่งให้ทำการลอกแบบปราสาทนครวัด แล้วนำมาสร้างเป็นแบบจำลองที่วัดพระศรีรัตนศาสดาราม จนกลายเป็นนครวัดจำลองที่เราพบเห็นในปัจจุบันนั่นเอง
*** Reference
- หนังสือ 100 เรื่องเก่าเล่าสนุก โรม บุนนาค สำนักพิมพ์สยามบันทึก
- The Cloud. Precious Things of Temple of the Emerald Buddha ตามรอย 10 สุดยอดงานศิลป์ที่ซ่อนตัวอยู่ในวัดพระศรีรัตนศาสดาราม.
- Silpa mag. ดูแนวคิดรื้อ “นครวัด” และปราสาทขอม สมัยรัชกาลที่ 4 สู่การจำลองนครวัด ตั้งที่วัดพระแก้ว.
